 |
 |
Pretraga
Calendar
| « April 2024 » | ||||||
| Ne | Po | Ut | Sr | Če | Pe | Su |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | |
| 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 |
| 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 | 20 |
| 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 | 27 |
| 28 | 29 | 30 | ||||
Vesti
Chat
Site friends
 |
Četvrtak, 25-Apr-2024, 03:29:24 | |
| Dobro došli Guest | RSS | ||
 Novosadski... | ||
| Main | Sign Up | Login | ||
Opširnije o Novom Sadu - nastavak Nastavak o Novom Sadu
Otet od bara i ritova s početka nastajanja, malo naselje oko Petrovaradinskog šanca, već 1720 je, uz zemunice, imalo i prvu kuću na sprat! Sedam godina kasnije komandant Petrovaradina piše u Beč da je Raška varoš dobro naseljena i imućna. Godine 1731. u Šancu se otvara škola, a prema mapi iz 1745. naselje već ima konture današnjeg grada.... Komorsko
graničarska uprava gušila je nastojanja žitelja Šanca da se njihova
varoš razvije i to je bio osnovni razlog zbog koga se začela ideja o
elibertaciji.
Uporni
u svom nastojanju, uz zaleđe svojih imanja, sigurni u sopstvene
sposobnosti, građani su prvo sa nesrpskim delom svojih sugrađana 1747.
godine sklopili sporazum na čijim osnovama će, dugo godina nakon toga,
počivati sklad i uređeni život. Sporazumeli su se da će u Magistratu
budućeg oslobođenog grada imati jednak broj predstavnika, ista prava u
biranju senatora i činovništva, slobodno ispovedati svoju veru, dizati
crkve i škole...
Delegacija
šanačkih građana – Racković, Vujić, Bogdanović, Rašković, Hajl i
Anderle – putuje u Beč i pozajmljuje novac za plaćanje elibertacione
diplome. Uplativši 80.000 rajnskih forinti u srebru, naši preci, valjani
trgovci i zanatlije, kupili su samostalnost i slobodu i širom otvorili
vrata svom i napretku svojih potomaka. Pozajmica je otplaćena livadama i
pustarama, koje je grad prodao svojim stanovnicima.
Prvog
februara godine 1748. carica Marija Terezija donosi odluku da grad
postane slobodna kraljevska varoš i daje joj ime: latinski – Neoplanta,
mađarski – Új-vidégh, nemački Neu-Satz, srpski Novi Sad.
U
proleće 1748. Novi Sad počinje da živi po uzoru na ostale slobodne
gradove tog vremena. Od 1748. do kraja XVIII veka povećava se broj
stanovnika, umnožavaju se imanja, deca se školuju. Sedamdesetih godina
grad ima svoju svilaru, pivaru, mlin za preradu duvana u burmut... Život
karakterišu trgovina, molitva i zabava: trguje se s mnogim zemljama
Evrope i Azije, a grad krajem stoleća postaje najjači ekonomski centar
na jugu Ugarske...
Život
na raskršću i želja da se živi u saglasnosti sa duhom ovog grada, imao
je svoju cenu u burnim vremenima i Novi Sad je 1849. godine doživeo prvo
veliko razaranje bombardovanjem. Od 2812 zgrada, ostalo je samo 808.
S
polovine XIX veka grad se opet ubrzano podiže i izgrađuje, iz kog
vremena većinom i potiče današnja arhitektura starog jezgra grada. Od
tada do Prvog svetskog rata podižu se Gradska kuća, Vladičanski dvor i
katolička crkva u centru grada, sadašnja Gimnazija "Jovan Jovanović
Zmaj”, Jodna banja, Matica srpska...
Poslednjih
godina XIX veka i početkom XX, gradi se železnička stanica, most,
klanica, plinara, električna centrala, uvodi se tramvaj...
Sredinom
XIX, pod Austro-ugarskom vlašću, na granici prema Turskoj carevini,
Novi Sad je izrastao u značajno privredno sedište, kulturni, nacionalni i
politički centar svih Srba, pa su ga poete prozvale Srpskom Atinom. U
našem gradu je u to vreme izlazilo 56 listova i časopisa na srpskom
jeziku, 1864. godine u njega je preseljena Matica srpska, najstarija
naučno-kulturna institucija kod Srba, a 1861. godine osnovano je Srpsko
narodno pozorište-najstariji profesionalni teatar u našoj zemlji. U
Novom Sadu je sagrađena i prva Srpska narodna škola 1703. godine,
gimnazija 1791. u Sremskim Karlovcima, a prva bolnica 1746. godine.
|