Pretraga

Calendar

«  Novembar 2024  »
NePoUtSrČePeSu
     12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930

Vesti

Chat






Nedelja, 17-Nov-2024, 05:19:59

Dobro došli Guest | RSS

       Novosadski...

Main | Sign Up | Login
Opširnije o Novom Sadu - nastavak


Nastavak o Novom Sadu


Otet od bara i ritova s početka nastajanja, malo naselje oko Petrovaradinskog šanca, već 1720 je, uz zemunice, imalo i prvu kuću na sprat! Sedam godina kasnije komandant Petrovaradina piše u Beč da je Raška varoš dobro naseljena i imućna. Godine 1731. u Šancu se otvara škola, a prema mapi iz 1745. naselje već ima konture današnjeg grada....
Komorsko graničarska uprava gušila je nastojanja žitelja Šanca da se njihova varoš razvije i to je bio osnovni razlog zbog koga se začela ideja o elibertaciji.
Uporni u svom nastojanju, uz zaleđe svojih imanja, sigurni u sopstvene sposobnosti, građani su prvo sa nesrpskim delom svojih sugrađana 1747. godine sklopili sporazum na čijim osnovama će, dugo godina nakon toga, počivati sklad i uređeni život. Sporazumeli su se da će u Magistratu budućeg oslobođenog grada imati jednak broj predstavnika, ista prava u biranju senatora i činovništva, slobodno ispovedati svoju veru, dizati crkve i škole...
Delegacija šanačkih građana – Racković, Vujić, Bogdanović, Rašković, Hajl i Anderle – putuje u Beč i pozajmljuje novac za plaćanje elibertacione diplome. Uplativši 80.000 rajnskih forinti u srebru, naši preci, valjani trgovci i zanatlije, kupili su samostalnost i slobodu i širom otvorili vrata svom i napretku svojih potomaka. Pozajmica je otplaćena livadama i pustarama, koje je grad prodao svojim stanovnicima.

Prvog februara godine 1748. carica Marija Terezija donosi odluku da grad postane slobodna kraljevska varoš i daje joj ime: latinski – Neoplanta, mađarski – Új-vidégh, nemački Neu-Satz, srpski Novi Sad.
U proleće 1748. Novi Sad počinje da živi po uzoru na ostale slobodne gradove tog vremena. Od 1748. do kraja XVIII veka povećava se broj stanovnika, umnožavaju se imanja, deca se školuju. Sedamdesetih godina grad ima svoju svilaru, pivaru, mlin za preradu duvana u burmut... Život karakterišu trgovina, molitva i zabava: trguje se s mnogim zemljama Evrope i Azije, a grad krajem stoleća postaje najjači ekonomski centar na jugu Ugarske...
Život na raskršću i želja da se živi u saglasnosti sa duhom ovog grada, imao je svoju cenu u burnim vremenima i Novi Sad je 1849. godine doživeo prvo veliko razaranje bombardovanjem. Od 2812 zgrada, ostalo je samo 808.
S polovine XIX veka grad se opet ubrzano podiže i izgrađuje, iz kog vremena većinom i potiče današnja arhitektura starog jezgra grada. Od tada do Prvog svetskog rata podižu se Gradska kuća, Vladičanski dvor i katolička crkva u centru grada, sadašnja Gimnazija "Jovan Jovanović Zmaj”, Jodna banja, Matica srpska...
Poslednjih godina XIX veka i početkom XX, gradi se železnička stanica, most, klanica, plinara, električna centrala, uvodi se tramvaj...

Sredinom XIX, pod Austro-ugarskom vlašću, na granici prema Turskoj carevini, Novi Sad je izrastao u značajno privredno sedište, kulturni, nacionalni i politički centar svih Srba, pa su ga poete prozvale Srpskom Atinom. U našem gradu je u to vreme izlazilo 56 listova i časopisa na srpskom jeziku, 1864. godine u njega je preseljena Matica srpska, najstarija naučno-kulturna institucija kod Srba, a 1861. godine osnovano je Srpsko narodno pozorište-najstariji profesionalni teatar u našoj zemlji. U Novom Sadu je sagrađena i prva Srpska narodna škola 1703. godine, gimnazija 1791. u Sremskim Karlovcima, a prva bolnica 1746. godine.


Copyright DANOR © 2024